Formelsammlung Mathematik: Vorlage:Navigation-top
Darstellung
Geometrische Darstellung einer komplexen Zahl.
Kartesische Form
z = a + b i
Polarform (trigonometrische Darstellung)
z = r ( cos φ + i sin φ )
Polarform (Exponentialdarstellung)
z = r e i φ
Elementare Operationen
Name
Operation
Polarform
kartesische Form
Identität
z
= r e i φ
= a + b i
Identität
z 1
= r 1 e i φ 1
= a 1 + b 1 i
Identität
z 2
= r 2 e i φ 2
= a 2 + b 2 i
Addition
z 1 + z 2
= ( a 1 + a 2 ) + ( b 1 + b 2 ) i
Subtraktion
z 1 − z 2
= ( a 1 − a 2 ) + ( b 1 − b 2 ) i
Multiplikation
z 1 z 2
= r 1 r 2 e i ( φ 1 + φ 2 )
= ( a 1 a 2 − b 1 b 2 ) + ( a 1 b 2 + a 2 b 1 ) i
Division
z 1 z 2
= r 1 r 2 e i ( φ 1 − φ 2 )
= a 1 a 2 + b 1 b 2 a 2 2 + b 2 2 + a 2 b 1 − a 1 b 2 a 2 2 + b 2 2 i
Kehrwert
1 z
= 1 r e − i φ
= a a 2 + b 2 − b a 2 + b 2 i
Potenzierung
z n
= r n e n i φ
Konjugation
z ‾
= r e − i φ
= a − b i
Realteil
R e ( z )
= r cos φ
= a
Imaginärteil
I m ( z )
= r sin φ
= b
Betrag
| z |
= r
= a 2 + b 2
Argument
a r g ( z )
= φ
= s ( b ) arccos ( a r )
s ( b ) : = { + 1 wenn b ≥ 0 , − 1 wenn b < 0
Rechenweg zur Division:
z 1 z 2 = z 1 z 2 ‾ z 2 z 2 ‾ = z 1 z ‾ 2 | z 2 | 2
1 z = z ‾ z z ‾ = z ‾ | z | 2
Konjugation
Für alle z , z 1 , z 2 ∈ ℂ gilt:
z 1 + z 2 ‾ = z ¯ 1 + z ¯ 2
z 1 − z 2 ‾ = z ¯ 1 − z ¯ 2
z 1 z 2 ‾ = z ¯ 1 z ¯ 2
z 2 ≠ 0 ⟹ ( z 1 z 2 ) ‾ = z ¯ 1 z ¯ 2
| z ¯ | = | z |
z ¯ ¯ = z
z z ¯ = | z | 2
Re ( z ) = z + z ¯ 2
Im ( z ) = z − z ¯ 2 i
e z ‾ = e z ¯
sin ( z ) ‾ = sin ( z ¯ )
cos ( z ) ‾ = cos ( z ¯ )
Für alle z ∈ ℂ ∖ { x ∈ ℝ ∣ x ≤ 0 } und x ∈ ℂ gilt:
z x ‾ = z ¯ x ¯
ln ( z ) ‾ = ln ( z ¯ )
arg ( z ¯ ) = − arg ( z )
Argument
Für alle r > 0 , z , z 1 , z 2 ∈ ℂ ∖ { 0 } und x ∈ ℂ gilt:
arg ( r z ) = arg ( z )
arg ( z 1 z 2 ) ≡ arg ( z 1 ) + arg ( z 2 ) ( mod 2 π )
arg ( z 1 z 2 ) ≡ arg ( z 1 ) − arg ( z 2 ) ( mod 2 π )
arg ( 1 z ) ≡ − arg ( z ) ( mod 2 π )
arg ( z ¯ ) ≡ − arg ( z ) ( mod 2 π )
arg ( z x ) ≡ arg ( z ) Re ( x ) + ln ( | z | ) Im ( x ) ( mod 2 π )
Für alle z ∈ ℂ ∖ { x ∈ ℝ ∣ x ≤ 0 } gilt:
arg ( z ¯ ) = − arg ( z )
arg ( 1 z ) = − arg ( z )
Potenzen
Allgemeine Potenzfunktion f : ℝ 2 → ℂ , f ( x , y ) : = x y .
Allgemeine Potenzfunktion z = x y für die Umgebung von (0; 0). An der Stelle (0; 0) ist die Funktion unstetig.
Definitionen:
e z : = e a cos ( b ) + i e a sin ( b ) ( z = a + b i )
ln ( z ) : = ln ( | z | ) + arg ( z ) i ( z ≠ 0 )
z w : = e w ln ( z ) ( z ≠ 0 )
Für alle z , z 1 , z 2 ∈ ℂ gilt:
e z 1 + z 2 = e z 1 e z 2
e − z = 1 e z
e z ≠ 0
e i z = cos ( z ) + i sin ( z )
∀ k ∈ ℤ : e 2 k π i = 1
∀ k ∈ ℤ : e ( 2 k + 1 ) π i + 1 = 0
Für alle z ∈ ℂ ∖ { 0 } und x , y ∈ ℂ gilt:
z x + y = z x z y
z x − y = z x z y
z − x = 1 z x
z 0 = 1
Für alle r > 0 , z ∈ ℂ ∖ { 0 } und x ∈ ℂ gilt:
( r z ) x = r x z x
( z r ) x = z x r x
( 1 r ) x = 1 r x = r − x
Für alle r > 0 , z ∈ ℂ ∖ { x ∈ ℝ ∣ x ≤ 0 } und x ∈ ℂ gilt:
( r z ) x = r x z x
Wurzeln
Graph der Funktion f (z ) = z 5 −1. Die Nullstellen von f heißen fünfte Einheitswurzeln . Die n -ten Wurzeln einer komplexen Zahl bilden immer ein regelmäßiges n -Eck, dessen Zentrum im Koordinatenursprung liegt.
Sei φ : = arg ( z ) . Für alle n ∈ ℕ gilt:
z = w n ⟺ w = | z | n exp ( i φ + 2 k π i n ) , k ∈ { 0 , 1 , … , n − 1 } .
Hauptwert:
z n = | z | n exp ( i φ n ) .
Hauptwert, allgemein für z , x ∈ ℂ ∖ { 0 } :
z x : = exp ( ln ( z ) x ) .
Logarithmen
Definitionen:
ln ( z ) : = ln ( | z | ) + arg ( z ) i ( z ≠ 0 )
log b ( a ) : = ln ( a ) ln ( b ) ( a , b ∈ ℂ ∖ { 0 } )
Logarithmus als Urbild der Exponentialfunktion:
Ln ( z ) : = { w ∣ exp ( z ) = w }
Ln ( z ) = { w ∣ w = ln ( z ) + 2 k π i , k ∈ ℤ }
Für alle r > 0 und z ∈ ℂ ∖ { 0 } gilt:
ln ( r z ) = ln ( r ) + ln ( z )
Für alle z ∈ ℂ ∖ { x ∈ ℝ ∣ x ≤ 0 } gilt:
ln ( 1 z ) = − ln ( z )
Für alle x , y ∈ ℂ ∖ { 0 } gilt:
ln ( x y ) ≡ ln ( x ) + ln ( y ) ( mod 2 π i )
Für alle z ∈ ℂ ∖ { 0 } und x ∈ ℂ gilt:
ln ( z x ) ≡ x ln ( z ) ( mod 2 π i )
Aufgaben
Aufgabe 1
Ist α eine fest vorgegebene komplexe Zahl und ist z eine komplexe Variable, so gilt | z α | ∈ Θ ( | z | Re α ) für | z | → ∞ . (Θ : Landau-Symbol)
Blender3D: Vorlage:Klappbox
Aufgabe 2
Sind z 1 , z 2 komplexe Zahlen mit positivem Realteil und ist α irgendeine komplexe Zahl, so ist ( z 1 ⋅ z 2 ) α = z 1 α ⋅ z 2 α und ( z 1 z 2 ) α = z 1 α z 2 α .
Blender3D: Vorlage:Klappbox
Aufgabe 3
Ist z eine komplexe Zahl, so ist 0 z = { 0 Re ( z ) > 0 1 z = 0 nicht definiert sonst .
Blender3D: Vorlage:Klappbox
Aufgabe 4
( a 2 + b 2 ) ( c 2 + d 2 ) = ( a c − b d ) 2 + ( a d + b c ) 2
Blender3D: Vorlage:Klappbox
Aufgabe 5
a + i b = a 2 + b 2 + a 2 + i Θ ( b ) a 2 + b 2 − a 2 , mit Θ ( b ) = { 1 , b ≥ 0 − 1 , b < 0
Blender3D: Vorlage:Klappbox
Komplexe Zahlen/ Buchvergleich